İsrail, Türkiye’yle normalleşmeden ne umuyor?

Türkiye ile Ä°srail arasında Mavi Marmara saldırısından beri dondurulmuÅŸ olan diplomatik iliÅŸkiler, DışiÅŸleri Bakanlığı MüsteÅŸarı Feridun SinirlioÄŸlu’nun Zürih’te Netanyahu’nun Özel Temsilcisi Joseph Ciechanover ve müstakbel Mossad Åžefi Yosi Kohen’le buluÅŸmasının ardından hareketli günler yaşıyor. Daha önce de taraflar Aralık 2010’da Cenevre’de buluÅŸmuÅŸ, Mart 2013’te ABD BaÅŸkanı Obama’nın özel ricasıyla Netanyahu, o zaman BaÅŸbakan olan ErdoÄŸan’ı arayarak Mavi Marmara için özür dilemiÅŸti. Aralık 2013’te tekrar yapılan görüşmeler ve ÅŸubat başında varılan genel mutabakat da sonuç vermemiÅŸti.

Ä°srail tarafında Türkiye’yle iliÅŸkileri düzeltmek isteyen bir kesim var ve bu kesimin siyasetteki ağırlığı da azımsanamaz. Fakat Ä°srail halkının çok büyük çoÄŸunluÄŸunun olduÄŸu gibi bu kesim dahi Ä°srail’in Mavi Marmara saldırısıyla yanlış bir ÅŸey yaptığını düşünmüyor. Buna raÄŸmen stratejik ve ekonomik mülahazalarla ikili iliÅŸkilerin düzeltilmesi gerektiÄŸini düşünüyor. 
Ä°srail’in DoÄŸu Akdeniz’deki doÄŸalgaz rezervlerini Türkiye üzerinden Avrupa’ya pazarlamaya çalıştığı herkesin malumu. 2010’dan itibaren Ä°srailli enerji ÅŸirketleri, içerisinde Türkiye’nin olduÄŸu bir ticaret denklemi kurabilmek için hükümetlere baskı yapıyorlar. Türkiye’yle iliÅŸkilerdeki kilit durum sebebiyle ise Ä°srail, Mısır ve Güney Kıbrıs’la enerji angajmanlarına girdi. Yine de DoÄŸu Akdeniz’deki enerji kaynaklarını ‘kader deÄŸiÅŸtirici’ bir konu olarak gören Ä°srail, Türkiye’nin kapasitesi ve altyapısı sebebiyle bu konudaki en efektif ortak olduÄŸunun farkında. 
Stratejik açıdan da Türkiye’yle iliÅŸkilere önem atfeden çevreler var. Özellikle Mısır’daki darbeden sonra Mısır, Ä°srail için zaten ‘cepte’ olan bir müttefike dönüşünce, Türkiye’ye yönelik stratejik gereksinimde azalma olsa da Türkiye’nin Mısır’dan ve Türkiye’nin yokluÄŸunda angajmanın artırıldığı Yunanistan’dan farklı ölçekte ve mahiyette bir ülke olduÄŸunu en iyi Ä°srail biliyor. Net söyleyeyim; Mısır’da darbe olmasa Ä°srail ÅŸimdiye kadar Türkiye’nin tüm ÅŸartlarını yerine getirmiÅŸ olurdu. Yine de özellikle enerji meselesi Ä°srail’in stratejik okumalarını deÄŸiÅŸtirecek ölçekte bir konu. OrtadoÄŸu’da Ä°ran gibi kaostan beslenen ülkelerden birisi olan Ä°srail, artık enerji güvenliÄŸine de önem vermesi gereken bir aktöre dönüşüyor. Bu sebepten özellikle ticaret yapmak istediÄŸi güzergâhtaki kaostan kendisi de zarar görecek. Tam da bu sebepten Türkiye gibi o güzergâhın en istikrarlı ülkesiyle iliÅŸkiler Ä°srail açısından büyük önem arz ediyor. 
Ekonomik ve siyasi mülahazalara raÄŸmen önümüzde sorun çok. En büyük sorunlardan birisi Ä°srail’in hala müzakere adabını öğrenememesi. Görüşmelerin devam ettiÄŸi bir zamanda Ä°srail’in daha önce de yaptığı gibi 4-5 maddeyi sanki bunlar üzerinde mutabakata varılmış maddelermiÅŸ gibi basına sızdırması ucuz bir taktik ve müzakereleri dinamitleme potansiyeline sahip. Etrafta dolaÅŸan maddeler ise absürd ötesi ve bir taraftan pazarlığı en tepeden baÅŸlatarak Türkiye tarafına baskı oluÅŸturmaya diÄŸer taraftan ise Ä°srail kamuoyunun gazını almaya yönelik. ÖrneÄŸin, normalleÅŸme metnine enerji konusunda iÅŸbirliÄŸi maddesini eklemeleri, Ä°srail’in müzakereleri kamuoyuna enerji üzerinden satacağını gösteriyor. Türkiye’nin Hamas’a kısıtlamalar getirmesi vs. ise yine karizmayı kurtarma çabası. Bu maddelerin Ä°srail’in hüsnükuruntusunun sızdırılmış hali olduÄŸunu en açık ÅŸekilde cumartesi günü Ä°stanbul’da Halid MeÅŸal’le el sıkışan CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan göstermiÅŸtir sanırım. 
Görüldüğü kadarıyla Türkiye, ÅŸartları konusunda kararlı; Ä°srail’e ise ucuz oyunlara baÅŸvurmaktansa Türkiye’nin ÅŸartları konusunda yaratıcı çıkış yolları bulmak düşüyor. 
Not: Bu madalyonun Ä°srail’e bakan tarafının sadece bir kısmı. Devamını ve Türkiye tarafını baÅŸka bir yazılarda anlatacağım.